İlk Django Uygulamanızı Yazma, Bölüm 1

Örnekle öğrenelim. Temel bir anket uygulamasının oluşturulması konusunu bu ders boyunca işleyeceğiz. İki kısımdan oluşacak:

• Herkesin anketlere katılmasını ve oy vermesini sağlayan bir site
• Anketler eklemenize, değiştirmenize ve silmenize izin veren bir yönetici sitesi.

Zaten Django’nun kurulu olduğunu varsayıyoruz. Django’nun kurulu olduğunu söyleyebilirsiniz ve kabuk isteminde hangi sürümün çalıştırıldığını $ önekiyle belirtilen yere aşağıdaki komutu yazarak görebilirsiniz.

  $ python -m django --version
  

Django yüklüyse, kurulumunuzun sürümünü görmelisiniz. Değilse, “No module named django” diye bir hata mesajı alırsınız.

Bu öğretici Python 3.4 ve sonrasını destekleyen Django 2.0 için yazılmıştır. Django sürümü eşleşmiyorsa, bu sayfanın sağ alt köşesindeki sürüm değiştiriciyi kullanarak Django sürümüne ilişkin öğreticiye gidebilir veya Django’yu en yeni sürüme güncelleyebilirsiniz. Python’un daha eski bir sürümünü kullanıyosanız, “Django ile hangi Python sürümünü kullanabilirim?” konusuna bakarak uyumlu sürümü bulabilirsiniz.

Django’nun eski sürümlerini kaldırma ve yeni bir tane kurma konusunda Django’nun nasıl kurulacağı konusuna bakın.

Proje oluşturma

Django’yu ilk defa kullanıyorsanız, bazı ilk kurulumlara dikkat etmeni gerekir. Yani, bir Django projesi veritabanı yapılandırması, Django’ya özgü seçenekler ve uygulamaya özel ayarlar dahil olmak üzere Django örneği için bir ayarlar kümesi oluşturan bazı kodları doğallıkla üretmeniz gerekecek.

Komut satırından cd komutunu proje dosyalarınızın bulunmasını istediğiniz dizin için kullanın ve aşağıdaki komutu çalıştırın.

  $ django-admin startproject benimsite
  

Geçerli dizinde “benimsite” dizini oluşturacaktır. İşe yaramazsa,Django-admin’i çalıştırırken oluşan sorunlar‘a bakın.

startproject komutunun oluşturduklarına bir göz atalım:

benimsite/
    manage.py
    benimsite/
        __init__.py
        settings.py
        urls.py
        wsgi.py

Bu dosyalar:

• benimsite/: kök dizinidir. Yalnızca projeniz için kapsayıcı dizindir. Adının ne olduğu Django için önemli değildir; yeniden adlandırmada sorun yaşamazsınız.
• benimsite/manage.py: Django projenizle çeşitli şekillerde etkileşimde bulunmanıza izin veren bir komut satırı yardımcı programıdır. Manage.py ile ilgili tüm ayrıntıları django-admin ve manage.py bölümlerinde okuyabilirsiniz.
• benimsite/benimsite/: projenizin öz Python paketidir. Adı, içindeki herhangi bir içeriği içe aktarmak için kullanmanız gereken Python paketinin adıdır. Örnek kullanım: benimsite.urls
• benimsite/benimsite/__init__.py: Bu dizinin bir Python paketi olarak ele alınması gerektiğini söyleyen boş bir dosyadır. Acemi bir Python kullanıcısıysanız, resmi Python belgelerindeki paketler hakkında daha fazla bilgi edinin.
• benimsite/benimsite/settings.py: Django projesi için ayarlar yapılandırması yapılır. Django ayarları belgesi ayarların size nasıl çalıştığını gösterecektir.
• benimsite/benimsite/urls.py: Django projesinin URL bildirimleridir; Django destekli sitenizin “içindekiler tablosu” şeklinde ifade edilebilir. URL gönderim programındaki URL’lerle ilgili daha fazla bilgiyi okuyabilirsiniz.
• benimsite/benimsite/wsgi.py: WSGI uyumlu ağ sunucuları için projenize hizmet edecek bir giriş noktasıdır. Daha fazla bilgi için WSGI ile nasıl dağıtılacağına bakın.

Geliştirme sunucusu

Django projenizin çalıştığını doğrulayalım. Henüz yapmadıysanız benimsite kök dizinine geçin ve aşağıdaki komutları çalıştırın:

  $ python manage.py runserver
  

Süreç devamında aşağıdaki çıktıyı komut satırında göreceksiniz

  Performing system checks...

  System check identified no issues (0 silenced).

  You have unapplied migrations; your app may not work properly until they are applied.
  Run 'python manage.py migrate' to apply them.

  December 27, 2017 - 15:50:53
  Django version 2.0, using settings 'mysite.settings'
  Starting development server at http://127.0.0.1:8000/
  Quit the server with CONTROL-C.

Yalnızca Python’da yazılmış olan hafif bir ağ sunucu olan Django geliştirme sunucusunu başlattınız. Bunu üretime hazır oluncaya kadar Apache gibi bir üretim sunucusunun yapılandırılmasıyla uğraşmak zorunda kalmadan hızla geliştirebilmeniz için Django’ya ekledik.

Şimdi, güzel bir not alma zamanı: Bu sunucuyu bir üretim ortamına benzeyen herhangi bir şeyde kullanmayın. Geliştirilmesi sırasında sadece kullanım için tasarlanmıştır. (Amacımız sunucu yapmak değildir, bir web çatısı yapmaktır.)

Artık sunucu çalışıyor, ağ tarayıcınızla (firefox, chrome, edge, opera vb…) http://127.0.0.1:8000/ adresini ziyaret edin. Karşınıza “Tebrikler!” diye çıkan karşılama sayfasını göreceksiniz.

  $ python manage.py runserver 8080
  

  $ python manage.py runserver 0:8000
  

Anket uygulamasını oluşturma

Artık bir “proje” için ortamınız kuruldu, işinizi yapmaya başladınız demektir.

Django’da yazdığınız her uygulama, belirli bir kurala uyan bir Python paketinden oluşur. Django, bir uygulamanın temel dizin yapısını otomatik olarak üreten bir yardımcı programla birlikte gelir. Böylece dizinleri oluşturmak yerine kod yazmaya odaklanabilirsiniz.

Uygulamalarınız Python yolunuzun herhangi bir yerinde yaşayabilir. Bu yazıda, anket uygulamamızı manage.py dosyanızın hemen yanında oluşturacağız, böylece benimsite‘nin bir alt eklentisi yerine kendi üst düzey eklentisi olarak içe aktarılabilecek.

Uygulamanızı oluşturmak için manage.py ile aynı dizinde olduğunuzdan emin olun ve şu komutu yazın:

  $ python manage.py startapp anketler
  

Bu, şu şekilde düzenlenmiş bir anketler dizini oluşturacaktır:

  anketler/
      __init__.py
      admin.py
      apps.py
      migrations/
          __init__.py
      models.py
      tests.py
      views.py

Bu dizin yapısı anket uygulamasını barındıracaktır.

İlk görünümüzü yazın (views.py)

anketler/views.py dosyasını açın ve aşağıdaki Python kodunu buraya yerleştirin:

benimsite/anketler/views.py

from django.http import HttpResponse


def index(request):
    return HttpResponse("Merhaba dünya. Anket sayfasındasın.")

Bu, Django’da mümkün olan en basit görünümdür. Görünümü çağırmak için onu bir URL’ye eşlemeliyiz ve bunun için bir URL ayarına ihtiyacımız var.

Anketler dizininde bir URL ayarı oluşturmak için urls.py adlı bir dosya oluşturun.

Uygulama dizininiz şu şekilde görünmelidir.

  anketler/
      __init__.py
      admin.py
      apps.py
      migrations/
          __init__.py
      models.py
      tests.py
      urls.py
      views.py

Şimdi anketler/urls.py dosyasına aşağıdaki kodları dahil edin:

benimsite/anketler/urls.py

from django.urls import path

from . import views

urlpatterns = [
    path('', views.index, name='index'),
]

Bir sonraki adım, anketler.urls eklentisindeki kök URLconf’u göstermektir. benimsite/urls.py dosyasında django.urls.include için bir içe aktarma ekleyin ve urlpatterns listesine bir include() ekleyin, böylece şunları yapabilirsiniz:

benimsite/benimsite/urls.py

from django.urls import include, path
from django.contrib import admin

urlpatterns = [
    path('anketler/', include('anketler.urls')),
    path('admin/', admin.site.urls),
]

include() işlevi, diğer URLconf’ların kaynakça edilmesini sağlar. Django, include() ile karşılaştığında, o noktaya kadar eşleşen URL’nin herhangi bir bölümünü keser ve kalan dizeyi daha sonraki işlemler için URLconf’a gönderir.

include() ögesinin arkasındaki fikir tak ve çalıştırdır. URL’leri kolaylaştırmaktır. Anketler kendi URLconf’larında (anketler/urls.py) bulunduklarından “/anketler/” ya da “/eglenceli_anketler/” ya da “/icerik/anketler/” ya da diğer herhangi bir yol kökü altına yerleştirilebilir. Uygulama sorunsuz çalışmaya devam eder.

URLconf’a bir index görüntüsü bağladınız. Çalıştığını doğrulamasına izin verin, aşağıdaki komutu çalıştırın:

$ python manage.py runserver

Tarayıcınızda http://localhost:8000/anketler/ adresine gidin ve “Merhaba dünya. Anket sayfasındasınız.” görünümde tanımladığınız metni görün.

path() işlevi dört bağımsız değişkenden geçirilir. İki tane gereklidir: rota ve görünüm (route ve view). Diğer ikisi ise isteğe bağlıdır: kwargs ve name. Bu noktada, bu değiştirgelerin ne için olduğunu incelemek gerekir.

path() değiştirgesi: rota (route)

route, bir URL kalıbı içeren dizedir. Bir isteği işlerken, Django urlpatterns‘deki ilk desenden başlar ve istenilen URL’yi her desene eşleyene kadar karşılaştırarak listeden aşağıya doğru ilerler.

Desenler GET ve POST değiştirgelerini veya etki alanı adını aramaz. Örneğin, https://www.örnek.com/benimuygulama/ adresine yapılan bir istekte, URLconf benimuygulama/ ögesini arar. https://www.örnek.com/benimuygulama/?sayfa=3 adresine bir istekte bulunursa, URLconf yine benimuygulama/ adresini arar.

path() değiştirgesi: görünüm (view)

Django eşleşen bir desen bulduğu zaman, belirtilen görüntüleme işlevini bir HttpRequest (Httpİstek) nesenesi ile ilk konu olarak çağırır ve anahtar sözcükleri olarak route (rota) daki yakalanmış tüm değerleri de. Buna biraz örnek vereceğiz.

path() değiştirgesi: kwargs

Rastgele anahtar kelime argumanları bir sözlük ile hedef görünüme geçirilebilir.Biz öğreticide bu Django özelliğini kullanmayacağız.

path() değiştirgesi: isim (name)

URL’nizi adlandırmak, Django’nun başka yerlerinden, özellikle de şablonlardan ayırt edici bir şekilde başvurmanıza izin verir. Bu güçlü özellik, yalnızca tek bir dosyaya ulaşırken projenizin URL kalıplarında genel değişiklikler yapmanıza olanak tanır.

Temel istek ve yanıt akışından memnun kaldıysanız, veritabanıyla çalışmaya başlamak için bu öğreticinin 2. bölümünü okuyun.